Дүниежүзілік вегандар күні
Дүниежүзілік вегандар күні – 1994 жылы 1 қарашадан бастап аталып өтеді, бұл күні Веган қоғамы (Vegan Society) өзінің 50 жылдығын тойлаған кез болатын.
Веган сөзін Дональд Уотсон (Donald Watson) ағылшын тіліндегі «vegetarian» сөзінің алғашқы үш және соңғы екі әрпінен жасаған. Бұл терминді алғаш рет 1944 жылы 1 қарашада Лондонда Уотсон негізін қалаған Веган қоғамы қолданды.
Веганизм (вегандық) – бұл, атап айтқанда, қатаң вегетариандықпен сипатталатын өмір салты. Вегандар – веганизмді ұстанушылар – тек өсімдік тектес өнімдерді тағамға және өмірде қолдануға пайдаланады, яғни олардың құрамында жануарлардан алынатын заттар мүлдем болмауы керек.
Вегандар – өз тағамдарынан ет пен балықты ғана алып тастап қана қоймай, сонымен қатар кез келген басқа жануарлардан алынатын өнімдерді — жұмыртқаны, сүтті, балды және т.б. бас тартатын өте қатал вегетариандықтар. Вегандар былғарыдан, түкті теріден, жүннен немесе жібектен жасалған киім кимейді, сонымен қатар жануарларда сыналған өнімдерді пайдаланбайды.
Бұның бәрінен бас тартудың себептері әртүрлі болуы мүмкін, бірақ олардың ең бастысы – жануарларды өлтіруге және қатыгездікке қатысуды қаламау.
Әлемде вегандықтың зияны мен пайдасы туралы пікірталас көптен бері жалғасып келеді. Дәрігерлердің пікірінше, бұл өмір салтының артық салмақты төмендетудің салауатты жолы, семіздік қаупін азайту және тамақ арқылы ағзаға түсетін холестерин мөлшерін төмендету сияқты даусыз артықшылықтары бар. Бірақ олардың пікірінше, мұндай өмірдің өз кемшіліктері де бар. Ең алдымен, етті тұтынуға кез келген шектеу ағзада маңызды амин қышқылдары мен минералдардың жетіспеушілігіне әкеледі. Мұның бәрі сүйектердің, шаштың, терінің нашарлауына әкеліп қана қоймайды, еттен толығымен бас тартқан адамдарда жүрек бұлшықетінің атрофиясы сияқты күрделі мәселелер де болуы мүмкін. Сондықтан дәрігерлер вегетариандықтың аса «жанкүйері» болудан сақтандырады.
Сонымен қатар, мұндай диета балаларға мүлдем жарамайды, өйткені баланың денесі өсіп келеді, егер ол дамудың ерте кезеңінде жануарлардан алынатын тағамнан айырылса, оның физикалық дамуы артта қалуы мүмкін. Сондай-ақ, вегетариандық түсік тастау қаупіне байланысты жүкті әйелдерге, бала емізетін аналарға және қарт адамдар үшін тиым салынған. Вегандар күнінде әлемнің көптеген елдерінде Вегандар қоғамының өкілдері және басқа да белсенділер мереке тақырыбына арналған түрлі білім беру және қайырымдылық акциялары мен ақпараттық науқандарды өткізеді.
