АҚШ-тағы Ұлттық сэндвич күні
АҚШ-тағы Ұлттық сэндвич күні (National Sandwich Day) АҚШ-та жыл сайын 3 қарашада Америка континентіндегі ең танымал тағамдардың бірінің құрметіне атап өтіледі. Бұл мереке бүгінде Америкада ғана емес, көптеген Батыс елдерінде де танымал екенін айта кету керек.
Өйткені сэндвич (сандвич) – бұл шын мәнінде бутерброд – екі тілім нан немесе бөлкенің арасына салынған кез келген қосымша (ет, балық, шұжық, ірімшік, джем, жержаңғақ майы, көкшөп немесе кез келген басқа ингредиенттер) салынған тағам. Айтпақшы, кәдімгі бутербродты «ашық» сэндвич деп атауға болады.
Сэндвичтер тағам ретінде, нақты осылай аталмаса да, ежелден бері келе жатқан тағам. 1 ғасырда-ақ еврей вавилондық Хиллел дәмдеуіштермен араластырылған ұсақталған алма мен жаңғақ қоспасын мацаға орап бергені белгілі. Ал орта ғасырларда бұқтырылған етті қатты нанның үлкен кесектерінің үстіне салып беретін дәстүр болған. Еттен аққан тұздық нанға сіңіп, тағам өте тойымды болған. Әдебиетте басқа да мысалдар бар, бірақ бұл тағам, аңызда айтылғандай, 18 ғасырда ғана «сэндвич» атауын алған.
Тағам Джон Монтегю (1718-1792), 4-ші Сэндвич графы, ағылшын дипломаты және мемлекет қайраткері, Адмиралтействоның Бірінші лордының құрметіне осындай керемет атау алды. Айтпақшы, Джеймс Кук әлем бойынша үшінші саяхаты кезінде ашқан Оңтүстік Сэндвич аралдары да осы ақсүйектің есімімен аталған.
Ең көп тараған аңызға сәйкес, «сэндвичті» Монтегю карта ойыны кезінде жылдам тамақтану үшін «ойлап тапқан». Граф ойынқұмар болғандықтан, карта ойнаймын деп тәулік бойы ойын үстелінен тұрмаған кездері болған екен. Әрине, мұндай ұзақ ойын кезінде олардың қарны ашып, тамақ жегілері келеді. Дәл осындай ұзақ ойын барысында жеңілген қарсыласы графты айыптайды, яғни граф лас саусақтарымен картаға белгі салды деп айыптайды. Осындай жағдайлардың алдын алу үшін граф өзінің қызметшісіне екі тілім нанның арасына қойылған қуырылған сиыр етін беруді бұйырады. Бұл оған тамақ ішу үшін үзіліс жасамай ойынды жалғастыруға, сонымен қатар карталарды майлы саусақтарымен ластамауға мүмкіндік берді.
Мұндай шешімнің куәсі болғандардың барлығына бұл тағам өте ұнап, көп ұзамай «Сэндвичтің үйінде жасағандай» немесе «сэндвич сияқты» жасалған бутерброд жергілікті ойынқұмарлардың бәріне танымал болды. Сөйтіп аспаздық әлемді өзгерткен «жаңа тағам» атауы пайда болды. Осылай фастфуд пайда болды деген пікір бар.
