Украин тілі мен жазуы күні
Украинада жыл сайын 9 қарашада атап өтілетін Украин тілі мен жазуы күні (укр-ша: День української писемності та мови) 1997 жылы Украина президенті Леонид Кучманың жарлығымен белгіленді. Мереке күні ретінде славян жазуын ойлап тапқан Кирилл мен Мефодийдің ізбасары киелі Шежіреші Несторды құрметтеу күні таңдалды.
Жазбаша украин тілі осы киелі Шежіреші Нестордан басталады деп есептеледі. Сондай-ақ Украина аумағында жазудың бірнеше нұсқасы болды деген болжамдар бар.
Нұсқалардың бірі ретінде Солтүстік Қара теңіз аймағының жазуын қарастыруға болады, онда олар грек немесе рим (латын) әліпбиіне ұқсас алфавитті пайдаланды, ал шығыс аймақтарда (әсіресе скиф-сарматтар) ғылымда сармат белгілері деген атпен белгілі өздерінің түпнұсқа жазуы болды. Бұл белгілер армян және грузин жазуларына ұқсас болды.
Қазіргі украин алфавитін кем дегенде бір рет көрген кез келген адам оның әріптерінің көпшілігі грек тіліне ұқсас екенін байқайды, бірақ олардың арасында бірнеше славян таңбалары да бар. Айта кету керек, кириллицамен қатар және онымен бір мезгілде глаголица әліпбиі деп аталатын, әріптерінің әдеттен тыс бұйраланған сипаты бар тағы бір әліпби де болған.
Бұл мереке мемлекеттік ғана емес, сонымен қатар шіркеу мерекесі. Византиялық бастапқы дереккөздерге сәйкес келетін қазіргі украин тіліндегі алғашқы жұмысты православие дінінің жақтаушылары Холмск Құдай Анасының акафисті деп атады. Дәстүр бойынша, Украина жазуы мен тілі күніне орайластырылған бірқатар салтанатты және мерекелік іс-шаралар, соның ішінде: Шежіреші Нестордың ескерткішіне гүл шоқтарын қою, украиналық ең жақсы жазушылар мен украин сөзін танымал етушілерді марапаттау, сондай-ақ украин тілінде әдебиеттер шығаратын баспаларды марапаттау және т.б.
